Օսմանյան կայսրության պատմության ընթացքում տեղացի ժողովուրդները, ինչպիսիք էին հայերը, հույները, ասորիները, փորձել են խոչընդոտել թուրքացման քաղաքականությանը և պահպանել իրենց ազգային ինքնությունն ու դավանանքը: Տարբեր ժամանակներում նրանք ունեցել են առաջնորդներ, ովքեր իրենց ողջ կյանքը նվիրել են այս նպատակին: Թուրք-վրացիների (թուրք-մեսխեթցիները) համար այդպիսի մեկը դարձավ Ահմեդ Օզքան Մելաշվիլին:

Թուրք-վրացիները հիմնականում իսլամացված վրացիներ են, ովքեր բնակվում են պատմական Նիգալի շրջանում, որն այժմ բաժանված է Վրաստանի և Թուրքիայի միջև: Օսմանյան կայսրությունը նրանց ակտիվորեն օգտագործում էր Ռուսական կայսրության դեմ պատերազմներում, իսկ Ռուսաստանի խորհրդայնացումից և «երկաթե վարագույրի» ի հայտ գալուց հետո սահմանի մյուս կողմում վրացիների հետ կապը ամբողջովին կորել էր:

Այնուամենայնիվ, չնայած մնացած վրացիներից մեկուսացմանը, վրաց մահմեդականների գյուղերում ազգային ինքնության կայծը չմարեց, ինչն արթնացրեց լուսավորիչ, հասարակական գործիչ և հայրենասեր Ահմեդ Մելաշվիլիի հոգին:

Ահմեդ Օզքան Մելաշվիլին ծնվել է 1922 թ. հունիսի 10-ին Թուրքիայի Բալըքեսիրի մարզի Կոչբայիր գյուղում `Բորչքայի շրջանից եկած վրացի մահմեդականների ընտանիքում (Արդվինի վիլայեթ (նահանգ), Նիգալի): Նրա եռանդուն գործունեության ելակետը Եվրոպայից ժամանած վրացի ներգաղթյալների հետ ծանոթությունն էր, որոնցից մեկը Մելաշվիլին հանդիպեց 1944 թ. և շատ բան պատմեց Վրաստանի և վրացական մշակույթի մասին, ինչպես նաև նրան ծանոթացրեց հին վրացական այբուբենի հետ:

1955 թ. Մելաշվիլին ամուսնացավ մահաչելցի վրացի կին մահմեդական Յուքսել Էրղունի հետ: Ամուսինները բնակություն հաստատեցին Թուրքիայում` վրացական փոքրիկ գյուղում ՝ Հայրիեում (Բուրսա): Թուրքիայում, որտեղ միայն մահմեդականներ կային, Ահմեդն իր երեխաներին տալիս է վրացական անուններ` Իբերիա և Թամար, ինչը բավականին համարձակ որոշում էր:

Ահմեդ Օզքան Մելաշվիլին կնոջ և զավակների հետ

Ստամբուլում գտնվելու ժամանակ Ահմեդը մտերմանում է տեղի վրացիների հետ և տեղացի վրացի վանականի օգնությամբ սովորում է վրացերեն կարդալ, գրել, ինչպես նաև խորապես ուսումնասիրում է Վրաստանի պատմությունն ու մշակույթը:

1969 թ. Մելաշվիլին Ստամբուլում հրատարակում է «Գյուրջիստան» գիրքը (թուրք. «Վրաստան»): Սա աննախադեպ իրադարձություն էր թուրք-վրացիների համար, ովքեր առաջին անգամ փաստական նյութ ստացան Վրաստանի պատմության և մշակույթի մասին: Թուրքիայում նման գիրք տպելը վտանգավոր էր: Իշխանությունները գիրքն ընդգրկեցին արգելվածների ցուցակում, իսկ իրեն ՝ Մելաշվիլիին, ձերբակալեցին, բայց դատարանը նրան արդարացրեց:

Դատական ​​գործը չի դադարեցնում Մելաշվիլիի գործունեությունը. նա շարունակում է ակտիվորեն զբաղվել վրացերենի և վրացական մշակույթի պահպանմամբ և տարածմամբ՝ սեփական պատմությանը ծանոթացնելով ինչպես էթնիկ վրացիներին, այնպես էլ լազերին (նաև ճաներ): Նա արեց դա, ի թիվս այլ միջոցների, «Չվենեբուրեբի» (վրաց. «Մեր») ամսագրում հրապարակումների միջոցով, որը երկար ժամանակ մնում էր Թուրքիայի վրացական համայնքի ամենանշանակալից պարբերականը:

Մելաշվիլիի գործունեության կարևոր ուղղություններից մեկը վրաց լեզվի և գրականության հանրայնացումն էր իսլամացված վրացիների և լազերի շրջանում: Նա փորձեց վերակենդանացնել վրացական սովորույթները այս ժողովուրդների շրջանում՝ անդադար հիշեցնելով նրանց իրենց ծագման մասին:

Մելաշվիլին մեծ ներդրում ունեցավ վրացական բանահյուսության մեջ ՝ հավաքելով առասպելներ, պատմվածքներ, նախնիների պատմություններ, ասացվածքներ, հանելուկներ, երգերի բառեր և այլ նյութեր, ինչպես նաև հիմնեց վրացական երգերի և պարերի ազգագրական համույթ: Դա խելացի որոշում էր, քանի որ ոչ բոլոր վրացիներն էին կարողանում կարդալ նրա գրքերը, բայց բոլորը կլսեին երգերը: Պարի և երաժշտության միջոցով վրացիներն ավելի հեշտությամբ էին ներգրավվում իրենց մշակույթի մեջ:

Օզքան Մելաշվիլին իր կյանքով վճարեց իր գործունեության համար: Նա սպանվեց 1980 թ. «Բոզկուրտ» (Գորշ գայլեր) կազմակերպության թուրք ազգայնականների կողմից: Բայց նրա ջանքերը ի դերև չելան. նկարագրելով Մելաշվիլիի գործունեությունը` գրող Գիորգի Քալանդիան իր «Երեք վրացական պատմություններ» գրքում գրում է. «Թուրքիայի վրացիները չգիտեին Վրաստանի գոյության մասին, նրանք կարծում էին, որ եզակի են իրենց տեսակի մեջ»: Երկար ժամանակ մեկուսացած թուրք-վրացիները Ահմեդ Մելաշվիլիի գործունեության արդյունքում ձեռք բերեցին կայուն ազգային ինքնություն, և ԽՍՀՄ «երկաթե վարագույրի» փլուզումից հետո պատրաստ էին երկխոսության իրենց խորհրդային վրացի եղբայրների հետ` սահմանի մյուս կողմում բնակվող:

Ահմեդ Մելաշվիլին թաղված է Թուրքիայի վրացական Հայրիե գյուղում, նրա գերեզմանի վրա գրված են հետևյալ բառերը. «Նա ապրեց հանուն ժողովրդի, այլ ոչ թե հանուն անմահության»:

Նրա որդին՝ Իբերիա Օզքան Մելաշվիլին, իր վրա վերցրեց այս հարցում իր հոր արժանի փոխարինողը լինելու գործը և հասավ նրան, ինչը նախկինում անհնար էր թվում ՝ վրացերենի ներդրմանը որպես ընտրովի առարկա Թուրքիայի հանրակրթական համակարգում: